سیارک ۹۰۳۷۷ یا سدنا ۹۰۳۷۷ یک ریزسیارهٔ بزرگ و نود هزار و سیصد و هفتاد و هفتمین سیارک کشف شده و یک جسم فرانپتونی است که در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۳ به دست یک گروه از اخترشناسان با نامهای مایک براون، چاد توریجیلو و دیوید رابینو ویتزو کشف شد. سدنا مداری غیرعادی دارد که اوج آن بارها دورتر از بیرونیترین مرز کمربند کویپر است. این خرده سیاره از جمله اجرام ابر اورت بهشمار میآید. فاصلهٔ سدنا تا خورشید؛ در دورترین حالت، حدود سی برابر فاصلهٔ نپتون تا خورشید است.
اندازهٔ سدنا تقریباً سه چهارم سیارهٔ پلوتو است و پس از مریخ، سرخرنگترین جرم منظومه شمسی است. ستارهشناسان قطر سدنا را بین ۱۲۸۰ تا ۱۷۶۰ کیلومتر برآورد میکنند. سدنا همچنین بزرگترین جرم یافته شده در منظومه شمسی پس از کشف پلوتو در سال ۱۳۰۸ خورشیدی است. این جرم در سردترین ناحیهٔ منظومه خورشیدی قرار گرفتهاست؛ جایی که دمای آن هیچگاه بیشتر از ۲۴۰ – درجهٔ سلسیوس نمیشود. البته دمای این شبه سیاره معمولاً از این هم کمتر است، زیرا در هنگام حرکت در مدار ۱۰۵۰۰ سالهٔ خود، فقط مدت کمی را در فاصلهای نسبتاً نزدیک به خورشید میگذراند.
پلوتون سیارهٔ کوتولهٔ کمربند کویپر در سامانهٔ خورشیدی است که در هنگام کشف آن در سال ۱۹۳۰ تا ۲۴ اوت ۲۰۰۶ نهمین سیارهٔ سامانهٔ خورشیدی به حساب آمده بود؛ اما اکنون بنا بر تعریف نوین انجمن بینالمللی اخترشناسی از سیاره، «پلوتون» یک سیارهٔ کوتوله و همچنین به عنوان نخستین نمونه از ردهٔ جدید جرم فرانپتونی است. گرچه برخی از ستارهشناسان با قراردادن پلوتو در ردهٔ سیارههای کوتوله مخالفند و همچنان آن را یک سیارهٔ معمول میدانند. «پلوتو» گویش زبان انگلیسی است و در زبان فرانسه به آن «پلوتون» میگویند.
پلوتون در افسانههای روم باستان نام خدای زیرزمینی بوده و انگیزهٔ این نامگذاری فاصلهٔ بسیار دور این جرم آسمانی از خورشید بودهاست. پلوتو بزرگترین جسم فضایی در سامانهٔ خورشیدی است که تا پیش از گذر کاوشگر فضایی نیوهورایزنز (افقهای نو) از کنار آن در ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۵، ۱۱:۴۹ (UTC)، هیچیک از مأموریتهای فضایی از سوی زمین به آن نرسیده بودند.
پلوتون ساختاری از سنگ و یخ دارد و کرهای کوچکاست که یک سوم ماه جرم آن است. قطر پلوتو ۲۳۷۰ کیلومتر است و این سیارهٔ کوتوله میتواند گاهی از زمین تا فاصلهٔ ۷٫۵ میلیارد کیلومتری دور باشد.چهار لکهٔ سیاه سطح پلوتو که به کمربند تیرهٔ دور استوای پلوتو متصل هستند و تقریباً به یک اندازه و به یک فاصله هستند توجه دانشمندان را به خود جلب کردهاند.
پلوتو از نظر میزان جرم و حجم، هجدهمین جسم در سامانهٔ خورشیدی است.
نپتون هشتمین و آخرین سیارهٔ سامانه خورشیدی است. این نام به عنوان خدای دریا و همزاد اورانوس نامگذاری شدهاست. نپتون چهارمین سیاره از نظر اندازه و سومین سیاره از نظر جرم است. نپتون، چهارمین جسم در سامانه خورشیدی بر پایهٔ جرم و حجم میباشد.
کشف این سیاره در بین سالهای ۱۷۹۰ تا ۱۸۴۰ بر اثر اختلالاتی که در مدار اورانوس مشاهده شد، انجام گردید. این سیاره هر ۱۶۳/۷ سال یک بار دور خورشید میچرخد.
معمولاً همهٔ انسانهای روی زمین این سیاره را به رنگ آبی میشناسند. این رنگ را گاز متان حاضر در جو نپتون که رنگ سرخ را جذب میکند و آبیحاصل از طیف نوری خورشید که بازتابیده میشود پدید میآید.
اورانوس هفتمین سیاره از نظر نزدیکی به خورشید و سومین سیاره از نظر اندازه و پنجمین سیاره از نظر جرم در سامانهٔ خورشیدی است. اورانوس هر ۸۴ سال و ۷ روز یک بار به دور خورشید میگردد. همچنین هر ۱۰ ساعت و ۴۸ دقیقه یک دور به دور خودش میچرخد. اورانوس دارای بیش از ۲۷ ماه است بزرگترین آنها به نامهای میراندا، آریل، آمبریل، تیتانیا و ابرون است. این سیاره را ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۱ میلادی کشف کرد.
اورانوس یکی از سیارات هشتگانه منظومه شمسی که از لحاظ بعد فاصله اش نسبت به خورشید در ردیف هفتم پس از زحل قرار گرفتهاست. فاصله متوسط این سیاره تا خورشید۲٬۸۶۹٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر و 4 بار از کره زمین بزرگتر است. اورانوس ۲۷ ماه طبیعی دارد. این سیاره با چشم غیرمسلح دیده میشود. محور حرکت وضعی این سیاره کاملاً با مدار حرکت انتقالیش منطبق است. سفرهای اکتشافی به این سیاره کمتر از ده مأموریت بوده که شاخصترینش مأموریت ویجر ۲ بود که این فضاپیما در ژانویه ۱۹۸۶ به آن رسید.
مُشتَری ، بزرگترین سیاره در سامانهٔ خورشیدی است. این سیاره غول گازی با جرم یک هزارم خورشید است، ولی جرمی دو و نیم برابر تمامی دیگر سیارههای سامانهٔ خورشیدی دارد و دومین جسم در سامانهٔ خورشیدی بر پایهٔ جرم و حجم است. از نظر دوری از خورشید، مشتری پنجمین سیاره پس از تیر، ناهید، زمین و بهرام است.
در یک نگاه کوتاه، مشتری چهارمین جسم درخشان در آسمان پس از خورشید، ماه و ناهید است. اگرچه گهگاه مریخ (بهرام) درخشانتر بهنظر میآید. به کمک دوربین دوچشمی برخی ماههای هرمز نیز قابل دیدن میباشند.
جرم مشتری ۲٫۵ بار از مجموع جرم دیگر سیارههای سامانه خورشیدی بیشتر است. جرم مشتری ۳۱۸ بار بیشتر از جرم زمین است. قطر آن ۱۱ برابر قطر زمین است. مشتری میتواند ۱۳۰۰ زمین را درخود جای دهد. میانگین دوری آن از خورشید در حدود ۷۷۸ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومتر است یعنی بیشتر از ۵ برابر دوری زمین از خورشید. ستارهشناسان با تلسکوپهای برپاشده در زمین و ماهوارههائی که در مدار زمین میگردند به بررسی مشتری میپردازند. ایالات متحده تا کنون ۶ فضاپیمای بدون سرنشین را به مشتری فرستادهاست.
در ژوئیه ۱۹۹۴، هنگامی که ۲۱ تکه از دنبالهدار شومیکر-لوی ۹ با اتمسفر مشتری برخورد کرد ستارهشناسان شاهد رویدادی بسیار تماشایی بودند. این برخورد برانگیزاننده انفجارهای سهمناکی شد که پارهای از آنها قطری بزرگتر از قطر زمین داشتند.
مِرّیخ یا بَهرام چهارمین سیاره در منظومه شمسی است که در مداری طولانیتر و با سرعتی کمتر از زمین به دور خورشید میچرخد. هر یک بار گردش این سیاره به دور خورشید معادل ۶۸۷ شبانهروز زمین به درازا میکشد و طول شب و روز نیز از کرهٔ زمین کمی طولانیتر است.
نام فارسی این سیاره بهرام و نام عربی-یونانی آن مریخ است. در کتابهای قدیمی فارسی آن را فلک شحنهٔ پنجم و سایس رواق پنجم نیز نامیدهاند.
قطر مریخ نزدیک به یکدوم قطر زمین و برابر ۶٬۷۹۰ کیلومتر است. (قطر زمین: ۱۲٬۷۵۶ کیلومتر).
نوری که از خورشید به مریخ میرسد نصف نوری است که زمین دریافت میکند، اما روز مریخی چهل دقیقه طولانیتر از روز زمینی است؛ بنابراین شرایط از نظر نور تقریباً مثل زمستان زمین است و به این خاطر امکان رشد گیاهان در شرایط گلخانهای در مریخ وجود دارد. روزهای مریخ ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه درازا دارند. از آنجا که محور سیارهٔ مریخ همانند زمین ۲۴ درجه کج است، در این سیاره نیز فصلهای سال وجود دارند. اما هر سال مریخی کمابیش دو برابر سال زمینی یعنی ۶۷۸ روز به درازا میکشد.
جو مریخ سرخ رنگ است و از زمین در آسمان شب نیز سرخی آن دیده میشود. کرهٔ مریخ دو قمر کوچک به نامهای فوبوس و دِیموس دارد که ریختی نابسامان دارند. این دو قمر شاید شهابسنگهایی هستند که در مدار مریخ به دام افتادهاند. اگر شخصی در کرهٔ مریخ باشد خواهد دید که فوبوس سه بار در یک روز طلوع و غروب میکند. دیموس نیم فوبوس بوده و چنانچه از مریخ به آن نگاه کنیم این قمر بیشتر همانند یک ستاره خواهد بود تا یک ماه. خورشیدگرفتگی در مریخ به دلیل کوچک بودن قمرهای آن کامل نیست. قمرهای مریخ به سطح آن نزدیک هستند و بزرگترین قمر آن فوبوس است که گردش آن به دور سیارهٔ مادر نزدیک به ۷ ساعت و ۳۹ دقیقه و۲۷ ثانیهاست. زمان گردش مداری دیموس نیز ۱روز و ۶ ساعت و ۲۱ دقیقه و ۱۶ ثانیهاست.
مریخ، سیارهٔ سرخ رنگ منظومۀ شمسی، یک دوم زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با مساحت خشکیهای روی زمین است. همانند زمین، یخهای قطبی، درههای عمیق، کوه، غبار، توفان و فصل دارد. در دشتهای آن مانند ماه، گودالهایی برآمده از برخورد سنگهای آسمانی دیده میشود. با وجود اندازهٔ کوچکش، بلندترین قلهٔ منظومۀ شمسی یعنی کوه المپوس و بزرگترین درهٔ منظومه شمسی در این سیاره پیدا شدهاست.
کهنه بودن بیشتر دهانههای برخوردی سیارهٔ مریخ نشاندهندهٔ پرکاری زیاد پدیدههای زمینشناختی در این سیارهاست
زمین سومین سیارهٔ سامانهٔ خورشیدی است که
که فاصلهٔ۱۴۹٬۶۰۰٬۰۰۰کیلومتری از ستارهٔ خورشید قرار دارد. از نظر واژهشناسی ایرانی، زم یکی از فرشتگان دین زرتشت بودهاست که با پسوند «ین» زمین را به وجود آوردهاست. این سیاره چگالترین (به دلیل دارا بودن منبع وسیع آهن و فلزات دیگر) و از نظر بزرگی پنجمین سیاره از هشت سیارهٔ سامانهٔ خورشیدی است. همچنین در میان چهار سیارهٔ سنگی گردان به دور خورشید (تیر، ناهید، زمین و مریخ) زمین بزرگترین آنها است. گاهی از آن با نامهای جهان و سیارهٔ آبی نیز یاد میشود. نام لاتین آن Terra است.در سامانهٔ خورشیدی، فاصلهٔ زمین تا خورشید بین فاصلهٔ زهره (یا ناهید) تا خورشید و فاصلهٔ مریخ (یا بهرام) تا خورشید است. زمین جزو سیارات داخلی سامانهٔ خورشیدی بهشمار میآید. زمین ششمین جسم در سامانه خورشیدی بر پایهٔ جرم و حجم میباشد.
نزدیک به ۴٫۵۴ میلیارد سال (به صورت دقیق تر ۰٫۰۰۰۶ ± ۴٫۵۶۷۲ میلیارد سال)از پیدایش زمین میگذرد؛ و زندگی بر روی سطح آن در طول یک میلیارد سال پدیدار گشتهاست. هماکنون زمین خانهٔ میلیونها گونه از جانداران است که انسان یکی از آنها است.زیستکرهٔ زمین با گذر زمان جو زمین و دیگر شرایط فیزیکی و شیمیایی این سیاره را دچار دگرگونیهای شگرفی کردهاست و محیطی را فراهم کردهاست تا جانداران زنده بتوانند به رشد و زیستزایی بپردازند. همچنین در اثر این دگرگونیها لایهٔ اوزون به دور این سیاره تشکیل شدهاست، لایهای که با کمک میدان مغناطیسی زمین مانع از ورود پرتوهای آسیبرسان خورشید میشود و به این ترتیب اجازه میدهد در زمین زندگی ادامه یابد. ویژگیهای فیزیکی، پیشینهٔ زمینشناسی و گردش زمین باعث شدهاند تا زندگی در این دورهها در آن پابرجا بماند و انتظار آن میرود که برای ۵۰۰ میلیون تا ۲٫۳ میلیارد سال دیگر نیز زندگی همچنان ادامه داشته باشد.
پوستهٔ زمین به چندین لایهٔ سخت یا زمینساخت بشقابی تقسیم شدهاست، این لایهها در گذر میلیونها سال در زمین جابجا میشوند. نزدیک به ۷۱٪ از سطح زمین با آب شور اقیانوسها پوشیده شدهاست و باقیماندهٔ آن را قارهها و جزیرهها تشکیل میدهند که خود آنها نیز تعداد زیادی دریاچه و دیگر سرچشمههای آبی را در خود جای دادهاند. بیشتر سطح قطبهای زمین از یخ یا دریای یخ زده پوشیده شدهاست. ساختار درونی زمین پویا است و لایههای آن عبارتند از لایهٔ ضخیم گوشتهٔ جامد، یک لایه، هستهٔ بیرونی که مایع است و میدان مغناطیسی را تولید میکند و یک لایه، هستهٔ درونی که آهنی و جامد است.
زمین همواره با دیگر جرمهای آسمانی به ویژه خورشید و ماه در اندرکنش است. هماکنون زمین با سرعتی ۳۶۶٫۲۶ برابر سرعتی که به دور خودش میگردد، به گرد خورشید میگردد که این برابر با ۳۶۵٫۲۶ روز خورشیدی یا یک سال نجومی است.محور گردش زمین نسبت به خط عمود بر صفحهٔ گردش آن ۲۳٫۴ درجه انحراف دارد. این انحراف باعث ایجاد تغییرات فصلی با دورهٔ گردشی برابر با یک سال اعتدالی یا ۳۶۵٫۲۴ روز میشود. تنها ماه طبیعی شناخته شده برای زمین، کرهٔ ماه است که از نزدیک به ۴٫۵۳ میلیارد سال پیش گردش خود به دور زمین را آغاز کردهاست. ماه باعث ایجاد کشند در آب اقیانوسها، پایدار شدن زاویهٔ انحراف محور زمین و کمکم آهستهتر شدن سرعت گردش زمین شدهاست. در آخرین بمباران شهابی تقریباً میان ۳٫۸ و ۴٫۱ میلیارد سال پیش، چندین سیارک و شهاب سنگ با زمین برخورد کرد و دگرگونیهای درخور توجهی در سطح زمین ایجاد کرد.
زهره یا ناهید، دومین سیارهی منظومهی شمسی است. این سیاره، ویژگیهای مشترک متعددی با زمین دارد و بههمیندلیل لقب خواهر زمین را گرفته است. برای مثال، هر دو سیاره در محدودهی ستپذیر منظومهی شمسی قرار دارند. علاوهبر این، هردو، اجرام سنگی هستند و بخش زیادی از آنها از فلز و سیلیکات تشکیل شده است.
اما این سیاره برخلاف ظاهر آرامش، بسیار متلاطم و ناآرام است. زهره دارای متراکمترین جو درمیان سیارههای منظومهی شمسی است که ۹۶ درصد آن از کربن تشکیل شده است. فشار در سطح زهره ۹۲ برابر فشار سطح زمین است. چنین فشاری فقط در عمق ۹۰۰ متری دریاهای زمین وجود دارد.
باوجود فاصلهی نزدیکتر عطارد به خورشید، زهره داغترین سیارهی شناختهشده در منظومهی شمسی است که دمای میانگین سطح آن به ۴۶۵ درجهی سانتیگراد میرسد. زهره با لایهی ضخیمی از ابرهای انعکاسی سولفوریک اسید پوشیده شده است. ابرها مانعاز رسیدن نور خورشید به سطح این سیاره میشوند و نور را بازتاب میدهند.
بازتاب شدید نور خورشید، دلیل اصلی درخشش بالای زهره در آسمان شب و قابل رویتبودن آن با چشم غیرمسلح است. احتمالا زهره در گذشته از اقیانوسهای آبی برخوردار بوده است اما بهدلیل افزایش دما و اثر گلخانهای شدید تمام اقیانوسها تبخیر شدهاند. سطح زهره، خشک و پر از سنگهای لوحمانند و فعالیتهای آتشفشانی است
سیارهٔ عطارد کوچکترین سیارهٔ منظومهٔ شمسی است و قمری ندارد. عطارد از نظر میدان جاذبه، تقریباً قفل شدهاست، به این معنا که حرکت وضعی آن در منظومهٔ شمسی بیهمتاست. عطارد، به ازای هر دو باری که به دور خورشید میگردد، دقیقاً سه بار به دور خود میچرخد (نسبت حرکت وضعی به حرکت انتقالی ۳ به ۲)؛ با در نظرگرفتن سرعت حرکت انتقالی سیاره عطارد، و جهت و سرعت حرکت وضعی نسبت به آن، یک روز کامل در سیاره عطارد حدود ۱۷۶ روز زمینی طول میکشد. با وجود اندازهٔ کوچک، سیارهٔ عطارد از میدان مغناطیسی نسبتاً نیرومندی برخوردار است؛ شدت میدان مغناطیسی این سیاره حدود یکصدم زمین است. این سیاره، نهمین جسم منظومۀ شمسی از نظر جرم میباشد.
عطارد همچنین تندروترین سیارهٔ منظومهٔ شمسی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یک بار خورشید را دور میزند. از این رو سیارهای گریزپاست که دیدنش آسان نیست و به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آن را «تیر» نامیده و در یونان «مرکوری» یا «پیک خدایان» لقبش داده بودند
درباره این سایت